ABA

روش ABA چیست؟

اختلال اوتیسم ( اتیسم ) با تاخیرهایی زیاد در تحول زبان و اجتماعی شدن و وجود رفتارهای کلیشه ای، تکراری یا علائق غیر کاربردی مشخص میشود. تا به امروز مجموعه‌ای از درمان ها برای توانبخشی کودکان اوتیسم (اتیسم) فراهم شده، اما تعداد بسیار کمی از آنها مورد پژوهش علمی قرار گرفته‌اند.

تنها درمانی که در نتیجه انجام پژوهش های تجربی مورد تایید قرار گرفته درمانهای بر پایه تحلیل رفتار کاربردی به کار بسته یا ABA هستند ، به طور عامیانه توانبخشی کودکان اوتیسم (اتیسم) با شیوه تحلیل رفتار کاربردی (ABA)، در حال حاضر معروف ترین و مورد تاییدترین رویکرد حمایت از رشد کودک مبتلا به اوتیسم و اختلالات مرتبط می باشد، ABA  به معنی استفاده از اصول انگیزش و یادگیری برای آموزش کودک اوتیسم و توانبخشی به اوست.

نکته اصلی در روش ABA این است که کاری که ما انجام می دهیم بر چیزی که یاد می گیریم و کاری که قرار است در آینده انجام دهیم اثر می گذارد، استفاده از روش ABA باید در سنین پایین شروع شود و برای افزایش کارآمدی روش ABA به صورت فشرده ارائه گردد، طبق پژوهش های انجام شده روش ABA برای دست کم ۳۰ ساعت آموزش انفرادی ABA در هفته به مدت بیش از یک سال بهترین نتیجه را خواهد داشت، اما به طور معمول طول مدت درمان با روش ABA دو سال یا بیش از دو سال می باشد، موسسات بسیاری درمان به شیوه ABA را به عنوان بهترین روش درمان اوتیسم تایید کرده اند.

برنامه جامع تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی ABA

آموزش کوشش آزمایشی روش ABA : 

در روش ABAفرصت های یادگیری خرد می شود و به دستورالعمل های معلم به شاگرد کنترل شده تقسیم خواهد شد، به عنوان مثال مربی در روش ABAدستورالعملی را به کودک ارائه می دهد که کودک به آن پاسخ دهد، در صورتیکه پاسخ صحیح باشد، مربی تقویت کننده را ارائه می دهد و در صورتیکه صحیح نباشد، مربی پاسخ کودک را تصحیح نموده و دوباره پرسش را مطرح خواهد کرد.

آموزش محیط طبیعی روش ABA :  

در این بخش از آموزش ABA، آموزش در محیط طبیعی انجام می شود، در روش ABAموقعیت هایی که در کودک انگیزه ایجاد کند ترتیب داده می شود، رفتار درست ترغیب و پاسخ درست تقویت خواهد شد، از روش ABA بیشتر در مورد مهارت هایی استفاده می شود که پیشتر با آموزش کوشش آزمایشی آموزش داده شده است.

ایجاد توانایی در کودک برای ارائه پاسخ دقیق و سریع با تعمیم بهتر ABA : 

در سطوح پیچیده‌تر آموزش مهارت ها استفاده از روش ABAبه کودک کمک می کند، عملکردش را بهتر حفظ کند و علی رغم وجود عوامل پرت کننده حواس درست عمل کند و مهارتی را که آموخته تعمیم کند و در نهایت با ترکیب مهارت هایی که آنها را یاد گرفته مهارت جدیدی را به دست آورد.

رفتار کلامی روش ABA: 

از یک تکنیک ABA برای آموزش زبان استفاده می شود، عملکرد طبقاتی زبان به درمانگر یادآموزی می کند که با کاردرمانی تمام کارکردهای یک کلمه را به کودک اوتیسم آموزش دهد.

رفتارهای نامناسب روش ABA :

روش ABAمعتقد است کودک از طریق رفتار نادرست چیزی را که می خواهد به دست می‌آورد، پس در روش ABAبرای حل مشکل رفتاری اولین قدم ارزیابی کاربردی است، بدین معنا که آنچه کودک اتیسم با رفتار نامناسب به دست می آورد ارزیابی می شود، قدم بعدی روش ABAاین است که تقویت‌کننده‌ها به هیچ عنوان دیگر پس از بروز رفتار نامناسب ارائه نشود (خاموشی)، سپس باید رفتار مناسبی به کودک اوتیسم آموزش داده شود که از طریق آن آنچه را می خواهد به دست آورد.

گردآوری اطلاعات روش ABA : 

 یک شیوه خوب ABA از پیشرفت کودک داده‌های زیادی را گردآوری می کند، به عنوان مثال فراوانی بروز رفتار نامناسب یا میزان یا درصد ارائه درست مهارتی که کودک آموخته و به صورت عدد و رقم این موارد در هر جلسه ثبت می شود و هدف روش ABA این است که فراوانی یا نسبت رفتار نامناسب کاهش یابد و فراوانی یا نسبت پاسخ درست افزایش یابد.

در نهایت در روش ABAبرنامه‌ریزی برای تعمیم مهارت های آموخته شده اتفاق خواهد افتاد، به این صورت که مهارت در محیط‌های مختلف، با‌ مربی های مختلف، در ساعات متفاوت روز و به ‌شیوه‌های مختلف تمرین میشود، به طور کلی در روش ABAمهارت ابتدا از طریق کوشش آزمایش مستقیم، آموزش داده میشود، سپس از طریق محیط طبیعی تمرین میشود و در نهایت در فضاهای مختلف به تعمیم دهی پرداخته میشود. روش ABAیک برنامه جامع است که حوزه های مختلفی را پوشش می دهد، شامل: مهارت های آموزشی و توانبخشی کودک اوتیسم با روش ABA ، مهارت های اجتماعی و توانبخشی کودک اوتیسم با روش ABA ، توانبخشی به شناخت کودک اوتیسم با روش ABA ، توانبخشی  به کارکردهای اجرایی کودک اوتیسم با روش ABA، توانبخشی به حرکت کودک اوتیسم با روش ABA ، توانبخشی به مهارت های انطباقی کودک اوتیسم با روش ABA، توانبخشی به بازی و زبان کودک اوتیسم با روش ABA ، به همین دلیل روش ABA اگر به تعداد ساعات لازم انجام شود، برای کودک اوتیسم کافی است و این کودکان نیازی به شیوه‌های دیگر نخواهند داشت،  پژوهش‌های گوناگون اثربخشی روش ABA را تایید کرده است.

تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی ABA

تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی ABA، اقتباس شده از دیدگاه‌ها، اصول و برنامه‌های تغییر رفتار اسکینر است، نظریه‌های رفتارگرایی طی صدسال گذشته و کاربرد تحلیل کاربردی رفتار، به ویژه برای کودکان اتیستیک ( اوتیسم )، طی سی سال اخیر بارها مورد پژوهش و تحقیق قرارگرفته است که از طریق مداخله‌ی به موقع می‌توان به آن‌ها کمک کرد، در تحلیل کاربردی رفتار و درمان یکپارچگی حسی سعی شده است تا از طریق مشاهده‌ی مستقیم رفتار کودک، ارزیابی و تحلیل دقیق آن انجام شود.

رابطه‌ی میان محیط و رفتار کودک اوتیسم آشکار و نیز آن دسته از ویژگیهای محیطی که می‌تواند موجب ایجاد رفتار جدید تقویت و یا کاهش رفتار در کودک گردد، کشف شود. درمانگران، سالهاست که با کمک روش‌های علمی تحلیل کاربردی رفتار به توسعه‌ی رفتار اجتماعی کودک اتیستیک(اوتیسم) و رفع نارسایی‌ها، کلی رفتاری در کودک نیز پرداخته‌اند، روش ABA ، هر هدف آموزشی را با استفاده از طرح کوچکترین اجزا تقسیم کرده است، به صورتی که با کمک روش ABAهر بخش را بتوان به راحتی ارزیابی و بررسی کرد و هرگونه اشتباه احتمالی موجود را تصحیح و برطرف کرد.

تأثیرات مثبت تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی ABA

تاثیرات مثبت کاربرد تحلیل رفتار کاربردیABA   به عنوان رویکردی جهت مداخله که  توسط درمانگران کودک، والدین و سایر نزدیکان فرد انجام شده است همچنین استفاده از حیطه‌های یادگیری گوناگون مانند درمان یکپارچگی حسی، توانبخشی مهارت های زندگی روزانه، توانبخشی مهارت های شناختی، توانبخشی مهارت های خودیاری، توانبخشی مهارتهای حرفه‌ای و شخصی توانسته است این شیوه را به عنوان روشی کارآمد در بهبود رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم تبدیل کند.

در این تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی روش ABA همزمان به نوپروری چندین بعد از ابعاد تحول روانی پرداخته می شود که برای رشد مناسب هر کودکی ضروری است، فرض پایه در این رویکرد این است که تمام رفتارها آموخته می‌شود و رفتارهای سازش یافته و مهارت‌های مفید با ارائه تقویت استمرار و استقرار می‌یابند. آموزش تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی روش ABA معمولاً به شکل درمان انفرادی انجام می‌گیرد، برنامه آموزشی بین دوره‌های ۱۰ الی ۱۵ دقیقه باید برگزار شود و در بین هر دوره به کودک فرصت بازی داده می‌شود.

در روش تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی روش ABA کودک معمولاً در مقابل درمانگر پشت میز می‌نشیند هر تکلیف به جزئیات کوچکتر تقسیم شده و گام به گام به کودک اوتیسم  ارائه می شود. در رویکرد کاربردی تحلیل رفتار دو نوع رفتار هدف قرار می‌گیرد: رفتارهای اضافی، رفتارهای خودانگیخته، رفتارهای خود آزارانه، پرخاشگرانه، رفتارهای وسواسی و قشرق و رفتارهای آسیب دیده یا تحول نیافته ، نظیر مهارتهای زبانی، مهارتهای اجتماعی، مهارتهای بازی، مهارتهای آموزشگاهی و مهارت‌ها خودیاری، با استفاده از روش‌های رفتاری، رفتارهای اضافه حذف و رفتارهای آسیب دیده بازپروروی یا نوپروری می‌شوند.

در این تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی روش ABA از فنون رفتاری چون فن جداسازی گامهای آموزشی، آموزش مستقیم، سیستم پاسخ‌دهی و تقویت فوری که تمامی آنها نشان‌دهنده ی منظم بودن این طرح استاستفاده می شود که مدارک تحقیقی و قابل قبول دال برمناسبتر بودن این روش در مقابل دیگر روشهای موجود است، نتایج نشان داده است که کودکان پیشرفت‌های جالب و خیره‌کننده‌ای در آزمونهای استاندارد پس از دریافت درمان تحلیل کاربردی رفتار از خود نشان می‌دهند.

در رویکرد تحلیل رفتار کاربردی بر حیطه‌های محرک محیطی، توجه و انگیزش کودک و رفتار اجتماعی وی تاکید می‌شود، در تحلیل کابردی رفتار کودک و مربی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و تعامل گفتاری بیشتر سبب داشتن نقش موثرتر این روش در کاهش نشانه‌های مشکلات ارتباطی دارد.

همگام شدن راه های دیگر با روش تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردی ABA

طبق پژوهش ها هیچ کدام از رویکردهای درمانی توانایی برآورده سازی تمامی نیازهای کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم را نخواهند داشت، با مروری بر تاثیرات درمانی سایر روش‌های درمانی متوجه خواهید شدکه درمان‌هایی مانند درمان‌های دارویی با دارا بودن عوارض جانبی و استفاده کم در سنین پایین، درمان یکپارچگی حسی با توجه به مقوله کار درمانی حسی و حرکتی و سایر درمان‌های توانبخشی در زمینه اختلال طیف اوتیسم به حوزه‌هایی مانند توانبخشی در مهارتهای شناختی روش ABA، توانبخشی در مهارتهای زندگی روزانه روش ABA ، توانبخشی در مهارت های خودیاری روش ABA ، توانبخشی در مهارتهای حرفه‌ای روش ABA و شخصی پرداخته نمی‌شود و به فرایند یادگیری کودک نیز توجه چندانی نخواهد شد.

آنچه در این میان اهمیت بسیاری دارد این نکته است که تقریبا همه مداخلات به نوعی بر مبنای دانش و کاربرد اصول علمی تحلیل رفتار دلالت دارد، همچنین نتایج مطالعات نشان دهنده این است که مداخلات رفتاری چون تحلیل رفتار کاربردی نقش کلیدی در افزایش کیفیت زندگی در سرتاسر زندگی افراد طیف اختلال اوتیسم و خانوداه‌هایشان خواهد داشت، همچنین نتایج مطالعات نشان داده‌اند که مداخلات تحلیل رفتار کاربردی نه تنها منجربه بهبود رفتاری در کودک می‌شود، بلکه منجربه بهبود رشد نورولوژی با کمک به انعطاف پذیری عصبی جهت جبران عقب ماندگی رشدی می‌شود.

این مطالعات نشان می دهد که مداخلات مبتنی بر تحلیل رفتار کاربردی در دستیابی افراد به دامنه مناسبی از توانایی شناختی، اجتماعی، کلامی و کاهش علائم و مشکلات رفتاری مناسب خواهد بود، از این رو توجه روش درمانی تحلیل رفتار کاربردی ABA به حوزه های بینادی رشد از اصول تحلیل رفتار کاربردی ABA و راهبردهای مداخله رفتاری به عنوان عناصر مهم هر برنامه درمانی ABA برای کودکان و نوجوانان اتیسم می باشد.

لذا با توجه به اهمیت یادگیری و مهارتهای بنیادی در سنین ابتدایی کودک، روش درمانی تحلیل رفتار کاربردی ABA به یادگیری و حوزه‌های رشد کودک توجه ویژه‌ای می‌نماید، لذا روش تحلیل کاربردی رفتار یا تحلیل رفتار کاربردیABA  می‌بایست در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار بگیرد تا اثربخشی درمانی به حداکثر برسد.