دانشنامه اوتیسم

تعریف انجمن کاردرمانی آمریکا در سال ۱۹۸۱ به این گونه است که، کار درمانی علم استفاده از فعالیتهای هدفمند در افراد مبتلا به:

• بیماریها یا ضایعات جسمی
• اختلال در عملکردهای روانی-اجتماعی
• ناتوانی‌های رشدی
• اختلالات یادگیری و سالمندان به منظور: پیشگیری از ناتوانی٬ حفظ حداکثر استقلال و کسب سلامتی می باشد

به طور کلی می توان گفت کار درمانی، استفاده درمانی، جهت فعالیت‌های روزمره زندگی برای افراد و گروه‌ها با اهداف تسهیل مشارکت آن‌ها در نقش‌های زندگی و موقعیت‌های اجتماعی مانند منزل، مدرسه، محیط کار و ... می باشد.

کار درمانی در حیطه  مهارت های اجتماعی،  مهارت های شناختی، رفتاردرمانی، توانبخشی جسمی حرکتی، پردازش حسی و بازی درمانی آموزش می دهد به همین دلیل نقش بسیار مهم و اولیه در درمان و بهبود کودکان اوتیسم دارد. 

کاردرمانی و درمان مشکلات پردازش حسی:

در صد قابل توجهی از کودکان اوتیسم، از مشکلات پردازش حسی برخوردارند ، معمولا این افراد صداهای محیط را بیش از حد نرمال درک کنند و یا صداهایی که باید به آن توجه کنند را نشنیده میگیرند. ممکن است از آغوش کشیده شدن متنفر باشند و یا گاهی اقدام به خودآزاری کرده باشند. شاید بسیار منفعل و ساکن باشند و از حرکت کردن اجتناب کنند و یا بشدت پر جنب و جوش باشند ،کار درمانگران در ارزیابی و درمان این مشکلات نقش بارزی خواهد داشت.

کاردرمانی و بهبود مهارت های اجتماعی:

یکی از مشکلات بارز در کودکان اوتیسم، برقراری مهارت های اجتماعی می باشد. کاردرمانی در بهبود آموزش مهارت های روزمره زندگی پایه مانند:  غذا خوردن، استفاده از سرویس بهداشتی ، لباس پوشیدن و در آوردن لباس، شانه کردن موها و ... ، همچنین در آموزش مهارت های روزمره زندگی مانند :  آموزش تعاملات بین فردی، استفاده از امکانات عمومی نظیر اتوبوس، تلفن و ...، آموزش مهارت های جرأت ورزی و ... ،کودکان اتیسم نقش بسزایی خواهد داشت .

کار درمانی و توانبخشی شناختی :

یکی دیگر از نواقص کودکان اوتیسم مشکل در توجه، تمرکز، توانایی درک احساسات، اهداف و نقطه نظرات دیگران، عملکردهای اجرایی سطوح بالا نظیر قضاوت، محاسبات، برنامه ریزی و یادگیری علوم پایه متناسب با سن کودک است، در این راستا کار درمانی ذهنی در بهبود این اختلالات نقش مهمی ایفا خواهد کرد.

کاردرمانی و بازی درمانی:

کودکان اوتیسم از لحاظ رشد بازی کمتر از سن تقویمی خود می باشند که معمولا یا علاقه ای به استفاده از اسباب بازیها ندارند و یا اگر علاقه داشته باشند از اسباب بازیها متناسب با هدف کارکردی آنها استفاده نخواهند کرد. مثلا کودکی که فقط به ماشین علاقه دارد و صرفاً با انگشتانش چرخ ماشین را می چرخاند.

در این کودکان به ندرت به چشم می خورد کودکان با یکدیگر بازی کنند ،همانطور که می دانید  بازی تاثیر بسزایی در رشد شناختی، هیجانی، اجتماعی، درکی و حرکت کودک خواهد داشت از این رو درمانگران بازیهای متناسب با سن و شرایط کودک را تسهیل خواهند کرد . کار درمانگر در اتاق بازی درمانی با استفاده از بازی‌های خاص در به هیجان درآوردن کودک و تخلیه آن و همچنین تقویت توجه و تمرکز و هماهنگی چشم و دست بسیار مؤثر می باشد.

کودکان اوتیسم در مقایسه با دیگران از رشد اجتماعی کمتری نیز برخوردارند لذا در این قبیل کودکان مشکلات رشد اجتماعی همواره وجود خواهد داشت. بازی حتما موجب تقویت فرآیند سازگاری با اجتماع و جامعه در کودکان اوتیسم می شود به همین دلیل بازی‌‌ها به ‌طور مستقیم یا غیرمستقیم روی مسائل عاطفی یا جسمی و براساس نوع اختلال موجود، برنامه‌ریزی و اجرا خواهد شد.

انواع بازی‌های مفید برای کودکان اوتیسم

- پرتاب توپ به هوا و گرفتن آن توسط یکی از کودکان اتیسم که درمانگر صدا خواهد کرد

- قایم‌باشک بازی (قایم‌شدن یک نفر و پیدا شدن توسط دیگری می باشد)

- گذاشتن توپ بین 2پا و پریدن و به جلو رفتن همزمان با توپ

- پریدن از روی کمر دیگران که یک نفر از کمر خم شده و دیگری از روی آن خواهد پرید.

- به‌صورت دایره بایستند و توپ را برای هم شوت کنند.

- چرخیدن دور صندلی همراه با موسیقی و نشستن به محض قطع صدا.

- عمو زنجیرباف و آسیاب بچرخ.

- جمع کردن توپ‌های روی زمین به داخل سبد با آهنگ و متوقف کردن هنگام قطع صدا.

- تقلید ساخت با قطعات بریکس به‌صورت همرنگ وهم شکل( هماهنگی چشم و دست و تقویت توجه و تمرکز)

- بولینگ جهت هماهنگی چشم و دست، تقویت توجه و تمرکز.

- باز و بسته کردن دکمه لباس جهت تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف، آموزش مهارت خودیاری.

رفتار درمانی:

ارتباط با کودکان اوتیسم مستلزم آگاهی به علم رفتاردرمانی می باشد، به این جهت کار درمانگران در طول دوره کارشناسی آموزش های لازم را در این رابطه خواهند دید و در صورت بروز مشکلات رفتاری در طی جلسه ی درمانی هم تکنیک های صحیح را بکار خواهند برد ، همچنین آموزش های لازم را به والدین خواهند داد.

معرفی دیگری از خدمات کاردرمانی با کودکان اختلالات طیف اوتیسم

می توان گفت کاردرمانی یکی از تخصص‌های مراقبت سلامت است و هدف اصلی آن کمک به افراد کم توان یا دچار اختلالات طیف اوتیسم در جهت کسب استقلال درانجام کارهای روزمره مهم و معنادارشان خواهد بود. کاردرمانی در اصطلاح بالینی شامل تمام فعالیت‌هایی است که تمام وقت و انرژی افراد را به خود اختصاص ، و به هویت افراد معنا خواهد بخشید. کاردرمانی شامل ۸ حیطه کلی است:

1. فعالیت‌های روزمره زندگی
2. فعالیت‌های کارساز روزمره زندگی
3. خواب و استراحت
4. تحصیل
5. شغل
6. تفریح

توجه به شرایط منحصر به فرد کودکان اوتیسم، مجموعه‌ای از این رویکردها در مداخلات بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه هر یک از این رویکردها و مدل‌ها توضیح مختصری داده میشود تا کمی با آن آشنا شوید :

فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت های کارساز روزمره زندگی :

کودکان اوتیسم غالبا از استراتژی‌های رفتاری، شناختی، حرکتی و حسی برای بهبود تواناییشان جهت انجام مستقل فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت‌های کارساز روزمره زندگی استفاده می کنند. همچنین خانواده‌ها با کمک مشاوره کاردرمانگران، و استفاده از ساختار و روتین‌های خاص به کودکانشان در انجام موفقیت آمیز این فعالیت‌ها کمک خواهند کرد تا کودک اوتیسم فعالیت های روزمره خود را به نحو احسنت انجام دهد.

تحصیل:

اختلال طیف  اوتیسم  غالبا تاثیر نافرجامی بر عملکرد تحصیلی کودک دارد، این کودکان به محیط‌های آموزشی که کادرمانگران مطابق با نیازهای فردی کودکان تطابق داده شده باشد، پاسخ خوبی نشان داده اند . گرچه معلمان مسئول محتوای آموزشی می باشند، کاردرمانگران با کمک از آنالیز فعالیت، اطلاعات با ارزشی را درباره تطابقات مورد نیاز برای کمک به معلم و حمایت دانش آموز کسب می کنند، در واقع اگر کودکان اوتیسم با عملکرد بالا یا سندروم اسپرگر به موقع تحت درمان قرار گرفته باشند قادر به حضور در دانشگاه و محل کار هستند و کیفیت زندگی آنها بسیار مطلوب خواهد بود.

خواب:

عموما برای حل مشکلات خواب کودکان‌اوتیسم که روتین‌های خواب نامنظم دارند کاردرمانگران از ترکیب استراتژی‌های رفتاری و حسی استفاده خواهند کرد.

ایمنی:

روش‌های حل مساله، آنالیز فعالیت و با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، کاردرمانگران به خانواده‌ها کمک خواهند کرد تا از عهده مشکلاتی مانند فرار کودک از خانه و سایر مسایل مرتبط با ایمنی کودک بربیایند.

دارو درمانی:

بیماران اوتیسم هیچ درمان دارویی مؤثری ندارند، گاهی از درمان دارویی به‌عنوان درمان کمکی در برنامه‌های معالجه این کودکان به‌منظور کاهش پرخاشگری و قشقرق شدید، رفتارهای جرح خویشتن، بیش‌فعالی، رفتارهای قالبی و نشانه‌های وسواس فکری عملی استفاده خواهد شد.

در آخر به خانواده‌ها توصیه می شود با مشاهده رفتارهای نامتعارف یا مقایسه کودکان خود با بچه‌های هم سن‌ و سال که ازنظر ذهنی، گفتاری، حرکتی، خلقی و رفتاری سالم هستند حتما  بلافاصله  با  متخصصان  مربوطه  مشورت کنند. همچنین مراکز آموزشی و پیش‌دبستانی‌ها   و مدارس با مشاهده  مشکلات یادگیری  و رفتاری  در کودکان،   باید خانواده‌های  آنها   را  جهت پیگیری  و  درمان زود هنگام راهنمایی کنند تا در مراحل آموزشی و زندگی آنها تاخیری صورت نگیرد.