دانشنامه اوتیسم

ایران از لحاظ گفتار درماني رتبه بالایی در بین ساير كشورهاي منطقه کسب کرده و در جهان نيز دارای رتبه خوبي می باشد.كاربرد علم‌ گفتار درماني در كودكان و بزرگسالان شامل رفع اختلالات گفتاري شايعي مانند نابساماني‌هاي گفتار، زبان، صدا و بلع است. اين اختلالات باعث بروز كم تواني ذهني، افت شنوايي و مشكلات عصبي دوران رشد مغزي، بد عملكردي تارهاي صوتي می باشد،كه تاخير در گفتار و زبان، اختلال در صوت، اختلال در بلع و تشديد صدا خواهد داشت.

گفتار درمانی چیست؟

تعدادی کودکان صحبت میکنند، ولی نمی توانند گفتار و کلمات را خوب و روان ادا کنند، یعنی در واقع نمی‌توانند افکار خود را در یک جمله کامل به طور واضح بیان کنند و توانایی گفتگوی روان و صریح را ندارند به همین علت ، برقراری ارتباط برای کودک دچار مشکل خواهد شد و گاها اعتماد به نفس کودکان خیلی کم خواهد شد. این مشکلات از طریق گفتار درمانی مورد بررسی و درمان قرار خواهد گرفت .در ادامه درباره گفتار درمانی برای کودکان صحبت خواهد شد و برخی از بازی‌ها و فعالیت‌هایی که می توان برای بهتر شدن گفتار کودکان در خانه انجام داد، با ما همراه باشید.

گفتار درمانی، به روش مداخله زبان گفته میشود که به گفتار کودک کمک می کند تا در تشخیص گفتار و غلبه بر مشکلات مانند بیان ضعیف، اختلال (تکرار صدا، کلمه یا عبارت) و اختلالات واجی و صدا، تمرکز کند این تمرین باعث می شود کودک از طریق زبان کلامی و غیر کلامی بیان بهتر شود، کودکان مبتلا به مشکلات گفتاری، معمولا روحیه‌پایینی دارند. گفتار درمانی کمک می کند تا کودکان در مورد این مشکل مسئولیت پذیر باشند، اولین قدم در گفتار درمانی تنظیم حجم صدا می باشد زیرا اغلب کودکانی که دچار این مشکل هستند یا از کمترین میزان حجم صدای خود استفاده خواهند کرد یا بیشترین میزان حجم صدا، بر این اساس تمرکز اصلی در گفتار درمانی تنظیم حجم صدای تولید شده برای رفع ناهنجاری‌های گفتاری در کودک می باشد، حتی برای این کودکان انتقال پیام به دیگران با استفاده از کلمات، جملات و نوشتن بسیار دشوار می باشد؛ آن‌ها تلاش می‌کنند که گرامر را به درستی ادا کنند و کلمات را در جمله بیان و حوادث را توصیف کنند. هدف از گفتار درمانی، تمرین در این زمینه‌ها می باشد زیرا کودکان تمایلی به صحبت کردن با وقفه ندارند.

چگونه متوجه نیاز کودکمان به گفتار درمانی شویم؟

   1- سطح مشکلات‌ گفتار درمانی فرق می کند، ابتدا باید بدانیم در چه سطحی قرار دارد، زمانی کودک شما نیاز به گفتار درمانی دارد که :

• وقتی فرزند شما صحبت می کند دیگران سخت متوجه می‌شوند.
• گاهی کودک در سخن گفتن و یا ترجمه افکار خود، با کلمات درگیر می شود.
• صحبت کردن کودک با لکنت، تکرار، طولانی شدن و بلوک‌ها مختل است.
• کودک در مهارت‌های اجتماعی، مانند دوست پیدا کردن، برقراری ارتباط مستقیم، یادگیری مهارت‌های بازی و مشارکت با دیگران دچار نقصان باشد.

2- گاهی کودک تلفظ کامل دارد و در خواندن نیز بسیار سریع می باشد، ولی ممکن است به گفتار درمانی نیاز پیدا کند تا مهارت‌هایی از قبیل زبان عملگرایانه خود ، فرآیند استفاده درست از زبان در سناریو‌های اجتماعی برای گفتگو، یافتن دوستان جدید و یا درخواست‌های ساده کسب کند.

3- کودکان اوتیسم یا اختلال شنوایی نیز به گفتار درمانی نیاز دارند به دلیل اینکه این بیماری ها توانایی برقراری ارتباط را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

در موارد گفته شده با آسیب شناس گفتار زبان (SLP)مشورت کنید ، غالبا درمان این کودکان باید در سن نوجوانی آغاز شود و طی سال‌های مدرسه ادامه یابد، نکته قابل توجه اینکه بدانید حتی زمانی که کودکتان را در مرکز گفتار درمانی، ثبت نام میکنید، باید تمرینات گفتاری در خانه برای حمایت از درمان مستمر انجام شود.

نیاز مراجعه والدین به مراکز گفتار درمانی چه زمانی می باشد؟

• زمانی که فرزند شما شیرخوار است و در مکیدن و بلعیدن مشکل دارد، یا می توان گفت در هر سنی که  فرد در مکیدن، بلعیدن و جویدن مشکل پیدا کرد باید به مراکز گفتار درمانی مراجعه کند.
• اگر تا سن یک سالگی فرزند شما مطابق سایر همسالان صداسازی و قان و قون نداشت و به صدا کردن اسمش واکنشی نشان نداد حتما این موارد باید با مراکز گفتار درمانی مطرح شود.
• تا سن دو سالگی کودک شما باید از کلمه برای برقراری ارتباط استفاده کند و جملات دو کلمه ای ادا کند و در  سه سالگی باید جملات سه کلمه ای بگوید ، اگر موارد ذکر شده در کودکتان مشاهده نشد با مراکز گفتار درمانی مشورت داشته باشید.
• کودک چهار ساله ای که گفتارش برای دیگران واضح نیست و والدین باید نقش مترجم را برای او اجرا کنند و یا پنج ساله شده ولی در تلفظ بعضی صداها موفق نیست و خطا داشته باشد.
• در سن شش سالگی و کلاس اولی باید در ‌یادگیری حروف الفبا، بخش کردن کلمات و صداکشی مشکل نداشته باشد. کلاس دوم است باید توانایی در روان خوانی کتاب درسی و جمله سازی داشته باشد در غیر اینصورت به گفتار درمانی نیاز است.
• درکلاس سوم اگر در نوشتن انشاء و درک معنای آنچه می خواند مشکل دارد و یا عملیات ریاضی را به خوبی انجام می دهد اما در حل مسئله های ریاضی مشکل دارد ، بهتر است با آسیب شناس گفتار زبان مشاوره داشته باشید.
• به طور کلی اگر کودک شما در هر سنی دچار لکنت شد به ویژه در سنین پیش از دبستان حتما به مراکز گفتار درمانی مراجعه کنید زیرا اگر استرس های معمول روی کودک وجود داشته باشد در پی آن  رشد گفتار و زبان، رشد رفتاری، رشد اجتماعی‌و... اختلال پیدا می شود و مشکل وی را حادتر خواهد کرد.
• اگر کودک شما در هر سنی تو دماغی صحبت می کند.
• کم شنوا و یا بد شنوا  است که موجب مشکلات گفتاری شده است.
• کودکی که به دلیل ضعف یا فلجی اندام های گفتاری خوب صحبت نکند  و صدای او نسبت به همسالانش گرفته و خشن باشد.

کمک به رشد مهارت های گفتاری فرزندمان

• برقراری ارتباط چشمی مناسب بین والد و کودک
• نوبت گیری کلامی، در حین مکالمه با کودک
• موضوع مکالمه ای که با کودک آغاز می شود باید مورد علاقه کودک و از دغدغه های او باشد.(مثال: بازی و کارتون مورد علاقه اش.)
• در انتخاب موضوع باید به سن و جنسیت کودک توجه کنید.
• برای بیان کلمه و جمله سختگیری و اصرار و اجبار نداشته باشید مثال: اینو بگو و این شکلی بگو و تکرار کن و...
• از موقعیت های روزمره برای آموزش واژگان هدف ،استفاده کنید (تعیین یک فعالیت روزمره و تقسیم آن به چند کار کوچکتر و آموزش کلمات مرتبط با آن فعالیت؛ مانند حمام کردن)
• استفاده از زبان بدن برای انتقال بهتر پیام
• توصیف و توضیح دادن رویدادهای روزمره و علت انجام رفتارهای روزمره مانند: علت شستن دست ها و..
• ایجاد فرصتی برای استفاده خودانگیخته واژگان توسط کودک (مانند؛قصه گویی ، کشیدن نقاشی توسط کودک و توضیح دادن آن)
• سرعت و آهنگ گفتار به گونه ای باشد که درک کلام را برای کودک آسان کند.

روش و راهکار متخصصین آسیب‌شناسی گفتار و زبان

در اختلالات گفتار درمانی آسیب‌شناسان گفتار و زبان می توانند کمک های شایانی داشته باشند ، ابتدا دانش آموزانی را که در خواندن و بیان منظورشان به صورت نوشتاری مشکل دارند، شناسایی خواهند کرد،  سپس به کودکان کمک خواهند کرد تا مهارت‌ها ی کلامی و نوشتاری را در خود تقویت کنند. معمولا متخصصان برای درمان مستقیم، شرایط را ارزیابی خواهند کرد و به معلمان مشاوره خواهند داد تا کلاس‌های غنی‌تری برگزار کنند. درمان می‌تواند هم به‌صورت فردی و هم در قالب گروه‌های کوچکی از افرادی با مشکلات مشابه اجتماعی و ارتباطی، انجام شود. به طور کلی هدف متخصص این است که استفاده از زبان را خوشایند کند و کودکان را در دوست یابی و کسب موفقیت بیشتر در مدرسه یاری کند . کیتی اوهلر (Kathy Oehler) از آسیب‌شناسان گفتار و زبان و یکی از نویسندگان کتاب «از نوشتن متنفرم» می‌گوید: مشکلات زبانی می‌توانند تاثیر زیادی بر توانایی نوشتن کودکان داشته باشند. کودک برای نوشتن ابتدا باید ایده‌های خود را در قالب کلمات بیان کند و بعد آن کلمات را در جمله جای‌گذاری کند. همین‌طور مشکلات زبانی باعث می‌شوند که درک و دنبال کردن دستور‌العمل برای کودکان مشکل شود.